Soms heb ik van die coachsessies waarvan ik achteraf had gewild dat ik het had opgenomen. Ik interviewde Arthur, een klant van mij, over zijn zeilervaring. Dit vond ik interessant, omdat veel zaken uit het zeilen een parallel hebben met het leven en werk. Zeilen wordt vaak als metafoor gebruikt. “Tegenwind ervaren”, “het laveren”, “overstag gaan”, “alle zeilen bijzetten”, “de wind in de zeilen hebben”, enz.
En op het eind van de sessie laat ik hem zien hoe dit zich 1 op 1 vertaalt naar zijn coachvraag. Niet gepland, maar dat ontstond gewoon.
Als je bijvoorbeeld ‘zeilen’ vervangt door ‘werken’, ‘bemanning’ door ‘collega’s’, ‘wedstrijd’ door ‘kort project’, ‘tocht’ door ‘langetermijnproject’ en ‘bestemming’ door ‘doel’, welke lessen kun jij dan toepassen in jouw werk? Het volgende verhaal zit vol inzichten, als je bereid bent om ze te zien.
VERLEDEN
Waarom ben je met zeilen begonnen?
Dat kwam door mijn ouders. Met name door mijn vader. Mijn vader heeft op de bonnefooi een boot gekocht. Hij was eigenlijk helemaal geen zeiler. Hij speelde vroeger ijshockey.
Hij kocht een zeilboot, type draak. Het was een hele oude. Hij had namelijk geen geld. De boot moest nog waterdicht gemaakt werd met katoen tussen de gangen. Toen hij de boot te water liet, zonk-ie. Dat was ook de bedoeling, maar dat wist mijn vader toen nog niet. Door het zinken zette het hout immers uit, zo werd de boot waterdicht.
Ik heb oude dia’s gezien dat ik daar in het vooronder lag als baby. We werden een watersportfamilie. Er kwam op een gegeven moment een grotere boot. Een motorboot. Het werd onze vrijetijdsbesteding. We gingen bijvoorbeeld met de boot naar Giethoorn en de Biesbosch. En toen ik tussen de 8 en 10 jaar was, leerden mijn broer en ik zeilen in een 12-voets jol.
Een van mijn vroegste herinneringen is dat we bij kennissen waren die kinderen hadden die net wat ouder waren. Die hadden een boot met een trapeze. Zo’n lijn waaraan je moet hangen om tegengewicht te bieden. Wij voelden ons de koning als we buitenboord in de trapeze hingen. Prachtig dat we ons zelf van A naar B konden bewegen. Voortbewegen met niks anders dan de wind en zo alle kanten op varen.
Mensen missen vaak een motortje en roeispanen aan een boot. Ze vinden het ongemakkelijk dat ze zich moeten overleveren aan de wind. Hoe kom je vooruit? Als je dat wèl kan, dan geeft dat een goed gevoel. Ik herinner me ook dat het met harde wind echt spannend was. “Slaan we om?”, “Loopt de boot vol?” Ik had er toen al veel plezier in.
Mijn broertje en ik hebben het zeilen ons dus zelf eigen gemaakt zonder zeilschool. Mijn vader vertelde hoe het moest. Wij gingen niet snel, maar hadden wel veel plezier. Op een gegeven moment wilden mijn broertje en ik wel een bootje met buitenboordmotor. Mijn vader heeft dat altijd tegengehouden. Misschien hadden ze het geld niet of vonden ze het niet passen. Het bleef gewoon roeien of zeilen.
We huurden als familie een stukje land (waar voorheen seringen op gekweekt werden) aan een grote plas. In de zomer plaatsten mijn ouders een bungalowtent op vlonders. Zes weken vakantie bestaande uit vissen, roeien en zeilen. Mijn vader ging tussendoor met de roeiboot naar de kant om te werken. Hij kon natuurlijk niet 6 weken vrij nemen.
Op weg naar huis aten we die tijd altijd een patatje aan de Ringvaart bij een brug. We zagen hoe er aan het water huisjes werden gebouwd. Mijn ouders stelden zich dan voor hoe mooi het zou zijn om zo’n huisje aan het water te hebben. Op een goede dag liep ik met mijn vrouw door Leidschendam en zagen in een etalage van een makelaar een van die huisjes in Leimuiden die ik destijds gebouwd heb zien worden. Het is heel leuk dat we daar uiteindelijk zijn gaan wonen. Mijn kinderen zijn dus ook opgegroeid aan het water. Die kregen naast zeilles overigens wel het bootje met buitenboordmotor.
HEDEN: VOORBEREIDING
Hoe bepaal je je bestemming?
Wij stellen ons eerst een hele serie vragen: Hoeveel tijd heb je beschikbaar? Een paar dagen? Een week? Een maand? Welke boot heb je tot je beschikking? Waar ligt de boot? Willen we naar het noorden of zuiden? Of oversteken?
Je bepaalt dan het doel (de bestemming), bijvoorbeeld Texel. Je kijkt dan naar de weersverwachting en hoe de stroming langs de kust is. En: Wil ik ook ’s nachts of alleen overdag varen? Wanneer er stroming is, bepaalt dat ook vaak de vertrektijd. Wat is de windrichting en windkracht? Je moet dan inschatten hoeveel tijd je erover doet. En als je ook het wad opgaat, heb je te maken met diepte. Je moet dan plannen wanneer het hoog- en laagwater is. En niet te vergeten, hoe zien de verwachtingen voor de terugweg eruit?
Hoe stel je je bemanning samen: op wat voor criteria selecteer je?
Dat ligt eraan of het een wedstrijd van een paar uur is, een weekendje weg of een oversteek. En wat voor boot. Soms vaar ik een boot waar 6 man op kan, maar die ik in mijn eentje kan bedienen. Heb ook wel een grote boot gehuurd in de Caribbean. We waren met 8 man, waarbij er maar 2 à 3 echt nodig waren voor het zeilen. De rest genoot vooral en hielp dan weer in de kombuis en met andere taken. Iedere twee jaar doen we zo’n reis. De laatste was Martinique prachtig, van eiland naar eiland.
Voor wedstrijdzeilen is het anders. Je moet een team zijn. De handelingen moeten snel. Je moet anticiperen op andere schepen, schip of een boei ronden en de maximale snelheid uit de boot halen. Het criterium waar ik op selecteer is zeilervaring. Hebben ze eerder (wedstrijd) gezeild? Beheersen ze de termen, de techniek? Kennen ze de boot? En hoe enthousiast zijn ze?
Als ik een wedstrijd zeil, ben ik stukken minder aardig en geduldig. Ik kreeg dat een keer terug, maar was me er echt niet van bewust. Het gebeurt in the heat of the moment. Ik realiseerde mij niet dat het een negatief effect had op mijn teamgenoten. Het was in ieder geval geen handige manier van leidinggeven. Ik probeer nu rustiger te reageren. Vooral niet in krachttermen te praten. En met name acties beter van tevoren aan te kondigen. Ik ga er niet vanuit dat iedereen vanzelfsprekend wel weet wat ik bedoel. Ik kan niet verwachten dat mensen die pas 5 jaar zeilen, dezelfde intuïtie en ervaring hebben als ik.
Tijdens zeilen wordt heel zichtbaar dat dingen niet zo vanzelfsprekend zijn. Dat je niet zomaar kunt aannemen wat anderen weten of hoe ze een boodschap interpreteren. Belangrijk is dat je elkaar blindelings kan vinden. Wil je winnen: dan doe je dat met je team als geheel. Er kan zoveel fout gaan. Dus de lessen waren: Niets aannemen en goed voorbereiden.
Ik vind winnen belangrijk. Mijn teamgenoten zaten hier anders in. Die hebben een hele andere beleving. Het was belangrijk om te beseffen dat zij de randzaken rond het zeilen misschien wel belangrijker vonden dan het winnen. Iedereen wil wel winnen, maar niet iedereen wil datgene ervoor doen wat nodig is om te winnen.
Hoe bereid je een wedstrijd voor?
Om een race te winnen, moet je trainen. Je moet op elkaar ingespeeld zijn. Voor de wedstrijd moet je in ieder geval zorgen dat het materiaal op de boot in orde is. Je bekijkt de weersverwachtingen. Voor een race neem je ook de wedstrijdbepalingen door: Wie starten er voor en na ons? Hoe ziet de startprocedure er uit, enz. En ik wil ook altijd minimaal een uur van tevoren het water op.
Met een oversteek is het anders, omdat daar ook vaak nachten in zitten. Je moet verder vooruitkijken. Je moet de kaarten in de gaten houden, omdat er windparken, boortorens en vaargeulen zijn. Met zo’n langere tijd moet je zorgen dat je een wachtsysteem instelt. Degene die de wacht overneemt moet ook ervaring hebben. Je moet minimaal nog 1 ervaren schipper aan boord hebben.
Je moet ook voldoende water, diesel, reddingsmiddelen zoals bijvoorbeeld flares bij je hebben. Je moet rekenen op het slechtste scenario. Bij een oversteek is veiligheid nummer 1. Bij korte wedstrijden is er vaak assistentie nabij en is het overdag.
Wat als er geen wind is of teveel wind op de dag van vertrek?
Bij te weinig wind heb je de keuze om op de motor te vertrekken als je een krap schema hebt. In dat geval moet je een misschien een paar extra jerrycans diesel meenemen. Maar meestal houd ik wel rekening met de weersverwachtingen. Bij te zware wind wachten op geschikt weer heet ‘verwaaid liggen’. Houd hier rekening mee. Je moet het dus altijd ruim plannen.
Wat is belangrijk aan boord voor het slagen van de trip?
Allereerst de technische zaken. Maar op de tweede plaats moet de sfeer aan boord goed zijn, zodat de moraal hoog is.
Ik heb een nul alcohol-beleid tijdens zeilen. Het biertje op de steiger of achter het anker smaakt er alleen maar beter om. En bij langere (overnight) tochten dat er twee ervaren zeilers aan boord moeten zijn.
HEDEN: TIJDENS
Wat doe je als het weer onverwacht omslaat?
Je probeert het te voorkomen, maar het weer kan altijd omslaan of er kan ineens mist optrekken. Je maakt dan een keuze: gaan we terug of gaan we verder? Je moet snel handelen, afhankelijk van de situatie: Zeilen reven. Alles naar beneden. Voor anker bij mist?
Wat doe je als de moraal laag dreigt te worden?
Lekker eten en drinken helpt. En humor. Natuurlijk ook voldoende rust door een goed wachtschema: bijvoorbeeld 3 uur op en af. En kleine gebaren, zoals zorgen voor koffie voor de opkomende wacht.
Wat doe je als iemand onderweg ineens heel moe of (zee)ziek is?
Zeeziekte komt vaak voor. Een keer heb ik meegemaakt dat een vriend op een 9 meter zeilboot, tijdens een 24 uur durende race op IJsselmeer, Wad en Noordzee, heel erg fanatiek was en heel veel op zich nam. Hij nam weinig rust. Hij werd nat en weigerde zich om te kleden. Hij at nauwelijks en dronk te weinig, raakte onderkoeld. Ik moest op een gegeven moment dreigen dat ik de KNRM zou oproepen. We hebben hem toen uitgekleed, warm gewreven en in een slaapzak gestopt.
Dit was zo’n les dat eten en drinken heel belangrijk is en dat ik moet letten op mensen die door fanatisme niet hun rust nemen. De les is: eerder en fermer optreden en duidelijk aangeven dat: “Als je dat nu niet doet: breng je de rest in gevaar.”
REFLECTIE
Wat is het leukste aan zeilen?
Het kunnen voortbewegen door de wind en verder niks nodig hebben. Echt gebruik maken van de elementen. De uitgestrektheid. De ruimte. De stilte.
Wat is belangrijker: bij de bestemming komen of de reis?
Weet ik niet. Volgens mijn vrouw de bestemming. Het aankomen in de haven. Wijntje, toastje.
Voor mij is dat de tocht zelf. Het bezig zijn met de boot. Het zeilen. Het navigeren.
Wat wil je nog met zeilen bereiken?
Mijn ultieme droom is die wereldreis. Maar over het algemeen gewoon meer zeilen: meer met mijn eigen boot. Dat betekent meer vrij nemen wat weer geld kost in plaats van oplevert. Daarom is dat idee geboren om Yacht Deliveries te gaan doen. Dan zeil ik en verdien ik er ook wat geld mee.
Ik weet dat dit gaat slagen, want het is al gebeurd. We hadden namelijk met een groep vrienden een trip gepland, maar ik kon niet mee omdat ik mijn zaak qua tijd en geld niet kon achterlaten. Die vrienden wilden allemaal betalen, zodat ze toch de reis konden maken met mij als schipper.
Wat gaat dat meer zeilen brengen?
Doen wat ik het liefste doe. Niet hoeven te kijken wanneer de volgende vlucht is. Mijn eigen tempo bepalen. Nieuwe culturen en mooie natuur zien. Op mezelf aangewezen zijn als een slak met huis op mijn rug. Genieten. Het is een way of life. Dan laat ik me niet leiden door de klok, of door dingen die anderen van mij willen. Dan heb ik vrijheid.
PARALLELLEN IN DE METAFOOR
Hoe kun je zorgen dat je nu al die vrijheid in je werk gaat ervaren?
Ik ben de stip aan de horizon aan het herdefiniëren. Nu moeten we een stap gaan maken. We hebben een jasje uitgedaan. We moeten er de financiën en omstandigheden voor scheppen.
Wat van de metafoor van het zeilen kun je gebruiken als ondernemer?
“Ik heb nu tegenwind ervaren en door COVID hebben we de stroom tegen gehad. Ik ga toch proberen het beste van te maken. De stip op de horizon blijven zien. En ook wel de bakens verzetten. En mezelf afvragen: Waar word ik echt gelukkig van?”
Okay, je ultieme droom is de wereldreis en Yacht Deliveries. Dan ga je meer vrijheid ervaren. Wat ga je concreet doen om nu al vrijheid te ervaren in je werk? Praten met de zakenpartner over jouw plannen? Ga je een plaatsvervanger zoeken en inwerken? Wat ga je concreet doen?
De Yacht Deliveries is nummer twee, daar werken we aan.
Het derde doel is het opzetten van jouw nieuwe dienst als interimmanager of international sales development consultant. Zie je de parallel met het zeilen?
Ja, maar dat is echt anders. Dat is echt iets nieuws.
Nee, ik denk niet dat het iets nieuws is. Je zeilt al decennia en die vrienden vroegen jou om die decennialange ervaring. Om hun schipper te zijn op hun boot. En ze waren bereid om ervoor te betalen. Je bent ook al decennia ondernemer. Decennialang ervaring. En je gaat nu aanbieden om die sales-ervaring toe te passen in een ander bedrijf. Op een andere ‘boot’ weliswaar, maar met dezelfde bak aan ervaring.
Ja inderdaad, en tijdens de tocht leer ik ze de kneepjes van het vak, zodat het bedrijf het op termijn zonder mij kan.
Fieldwork:
- Welke parallellen zie je nog meer tussen jouw ervaring met zeilen en jouw ervaring met ondernemen? Welke lessen/ervaring uit het zeilen kun je toepassen in jouw onderneming?
- Wat ga je concreet doen om nu al vrijheid te ervaren in je werk?
En voor de lezer: welke inzichten heb jij opgedaan en hoe ga je die concreet toepassen? Schrijf het in de comments.
